Wet boven recht, vorm boven inhoud

"Recht in de ogen van Mr. Abraham Moszkowicz" (1998 door John van den Heuvel) is een van de honderden hapslikwegboeken die ieder jaar in Nederland verschijnen en die vrijwel direct na hun verschijnen in de ramsj terechtkomen en dan op de tweedehandsmarkt geen 50 cent meer waard zijn. Vanwege mijn beperkte internettoegang geef ik het er bij de kringloopwinkel wel voor uit. Je bent een letterjunkie of niet.

De publicatie van het boek speelde destijds waarschijnlijk in op de bekendheid die Abraham Moszkowitz verkreeg, door het op zich nemen van de verdediging van Desi Bouterse. Het is geschreven als een marathon-intervieuw waar de vragen tussenuit gehaald zijn, waardoor de tekst in een slaapverwekkend gemurmel voortkabbelt en het lezen van meer dan twee hoofdstukken na elkaar beloond wordt met een drukkend gevoel tussen de slapen.

Van de 'openbaringen' in de subtitel: "Openbaringen van een van Nederlands meest prominente strafpleiters" moet men dan ook niet veel verwachten. Toch waren er twee passages die mijn vermoeden bevestigden, dat de Nederlandse rechtspraak in wezen a-moreel is, en dat het recht van het individu tegengesteld kan zijn aan het algemeen belang.

Recht heeft niet vanzelfsprekend iets met rechtvaardigheid of moraal te maken en een strafpleiter dient, wil hij een "prominente" strafpleiter worden, mijns inziens zijn geweten diep in de onderste lade van een brand- en inbraakveilige stalen kast weg te stoppen, de sleutel daarvan om te smelten en de kast in een Atlantische trog af te laten zinken. Een voorbeeld:

Op bladzijde 173 antwoordt M. bevestigend op de vraag of hij wel eens denkt aan het leed, dat zijn clienten slachtoffers hebben aangedaan. Hij haalt dan het voorbeeld aan van een man, die ervan verdacht werd zijn twee stiefdochters te hebben misbruikt. De man werd vrijgesproken. Niet omdat hij het niet gedaan zou hebben, maar doordat Mr. Moszkowicz gebruik maakte van verschillen in de verklaringen van de twee stiefdochters. Er was immers een lange tijd overheen gegaan voor de stiefdochters een aanklacht hadden ingediend.

"In dat geval heb ik wel herhaaldelijk gedacht aan het verdriet dat die meisjes was aangedaan. Maar mijn uitgangspunt is dat zelfs de grootste misdadiger recht heeft op verdediging. Als verklaringen van getuigen hiaten vertonen, zegeviert het recht als de verdachte uiteindelijk wordt vrijgesproken bij gebrek aan bewijs..."

Formeel heeft Mr M. hier gelijk. Van een "zegevieren van het recht" zou ik hier als leek toch echter niet willen spreken, meer van de valse overwinning van een formele burocratie, een systeem, waar de heer M. als geen ander de weg in weet en die een onevenredig grote druk legt op slachtoffers om hun "recht" te kunnen halen. Zij moeten immers ook alle ins en outs van het onbegrijpelijke wetsdoolhof kennen en zich daarin onberispelijk gedragen. Iedere vergissing maakt het slachtoffer zelf tot beklaagde.

Het verwijt, dat de heer M. vaak geen inhoudelijk verweer voert, maar zich richt op vormvoorschriften of -fouten doet hij af met het non-argument dat zo iemand niet begrijpt hoe het strafrecht werkt.

"Het hoort bij het werk van een advocaat om te controleren of de vormen in acht zijn genomen. Pas dan krijgt het recht zijn loop."

En hier, Meester Moszkowitz, in de woorden "pas dan" zit hem nu juist de makke. De vorm doet de inhoud zo volkomen teniet. Het recht heeft hier niet zijn beloop, maar het formele juridische pad is doorlopen, de juiste rituelen zijn uitgevoerd. Over de schuld of onschuld van de dader zegt dit allemaal niets en men kan in zo'n geval toch moeilijk volhouden dat het recht hier heeft gezegevierd, laat staan, dat rechtvaardigheid is geschied. Het heeft meer overeenkomst met een ouderwets duel op de sabel tussen pennenlikkers dan met rechtspraak en de enigen die in dit geval zegevieren zijn de heer Moszkowicz en diens client, de verkrachter van de meisjes. Voor de meester stond zijn schuld wel vast namelijk, anders had hij er niet nog zo vaak aan terug moeten denken.

Ik hoop voor de heer Wilders, dat Mr Abraham Moszkowitz diens verdediging wel op inhoudelijke gronden voert. Mijn inschatting is, dat zijn opponent in deze, Mr. Spong, de rituelen even goed onder de knie heeft als hij. En hopelijk is Mr. M. inhoudelijk net zo'n virtuoze verdediger als in formele zin. Anders wordt het inderdaad voor de heer Wilders een langdurige en kostbare aangelegenheid, waarvan de uitkomst uiterst onzeker is, afhankelijk van wat er in de krochten van de wetsgebouween nog aan vergeten memo's en amendementen ligt. Of hoe dat ook mag heten.

Overigens ben ik van mening dat het feit dat Geert wilders zich in een rechtszaal moet verantwoorden voor zijn politieke uitspraken en dat moet doen op de plek, die bedoeld is voor moordenaars, verkrachters, drugssmokkelaars en andere criminelen op zich al een gotspe is en een blamage voor het Nederlandse strafrecht.

(wordt vervolgd)

Terzijde en zijdelings on topic: De affaire Melchers