Jij en U en nicks

Het is een heel avontuur, dat gecommuniceer via internet.
Is het wel eens eerder in de geschiedenis voorgekomen, dat mensen zo massaal in gesprek en discussie waren met met gezichts- en lichaamloze mensen? Mensen waar je de leeftijd en de achtergrond niet van kent, je weet niet of het mannen of vrouwen zijn, wat hun beroep is of waar en hoe ze wonen. De namen zijn in de meeste gevallen een pseudoniem en van de echt aandoende namen is onmogelijk na te gaan of het ook de "echte" zijn. Zelfs de klank van de stem, die zoveel van een persoon prijsgeeft, ontbreekt. Het enige waar men op af kan gaan is de inhoud van het geschrevene en de schrijfstijl. Maar daar kan men zich ook lelijk in vergissen. Personen zijn complex. Men leert ze in het echte leven pas kennen in voor en tegenspoed. Op het internet kan iemand zich voordoen zoals het opkomt en het enige waar men op af kan gaan is op wat een persoon op dat moment wil dat wij van hem/haar vernemen. Er is geen enkele manier om de waarheid of de volledigheid van iemands beweringen te checken. Het is me gebleken dat de ideeën die ik over mensen had gevormd niets meer zijn dan projecties. Bij het ontbreken van een lijfelijke persoon, vult mijn verbeelding op een heel diep niveau de ontbrekende gegevens in. De ander wordt een projectie van mijn eigen fantasie. Een lijfelijke ontmoeting kan dan een ontnuchterende ervaring zijn. Maar toch, projectie of niet: de ander is wel degelijk een persoon van vlees en bloed en waarschijnlijk heel anders dan het beeld dat je van die persoon vormt.
(Misschien schrijf ik ooit nog eens het artikel: "Hoe ik stapelverliefd werd op een emoticon", maar de kans is klein. Het was een gênante toestand)

In de korte tijd dat dit fenomeen bestaat, is een etiquette op dit gebied nog ver te zoeken. Door het ontbreken van een zichtbare en tastbare persoon voor je, kunnen bepaalde remmingen, die in de dagelijkse omgang zorgen voor een min of meer conflictloos samenleven, makkelijk wegvallen, vooral in geëmotioneerde toestand. Op sommige gebieden tekent zich al wel een consensus af, maar die wordt als het uitkomt net zo vaak overschreden. Wie houdt je tegen iemand de huid vol te schelden als je in een lijfelijke situatie een pak op je donder zou hebben gekregen, maar nu veilig anoniem je toetsenbord hanteert? Het ergste is, dat je een ban op die site oploopt. so what?

Ik wil hier niet tegen nicks/pseudoniemen pleiten. Integendeel Ik vind het een prachtig fenomeen en op zich is er niks mis met het jezelf een naam geven. Je "echte" naam heb je immers ook maar gekregen voordat je daar zelf een woordje over mee kon praten? Dat er misbruik van wordt gemaakt, ach... het hoort bij dit nieuwe spel. En wanneer is misbruik misbruik? Er zijn nog geen regels voor, dus is het pas misbruik als het niet in je eigen straatje past. Sommige dingen worden wel als onfatsoenlijk beschouwd, zoals het publiceren van iemands IP-adres, iemands echte naam en dan vooral met adres en telefoonnummer. Hier tekent zich ook alweer een consensus af. Maar ook hier: wiens fatsoen moet je doen en waar ligt de grens? En wat als je zelf minder fatsoenlijk uit de hoek komt? Misdaden worden immers altijd door anderen gepleegd.

Waar ik weer moeite mee heb is: wanneer gebruik je "jij" en wanneer "u". Niet met hoe mensen mij aanspreken. Zolang onbekenden niet meteen te familiair worden vind ik alles best. Het was vroeger duidelijk. Onbekende volwassenen van gelijke of hogere leeftijd sprak je met u aan, evenals mensen in een 'positie' en bij formele gesprekken. Er was geen conflict over, het was duidelijk en niemand had er problemen mee. Van u naar jij gaan werd meestal in overeenstemming na een verzoek van één van beide partijen gedaan. Gelijk oversteken. Aan het eind van de vorige eeuw is daar de klad ingekomen. Autoriteit en onderscheid mocht niet meer. we waren allemaal gelijk. de loodgieter niet minder dan de minister, de oudere had zijn leeftijd niet aan zichzelf te danken, dus waarom zou die meer respect verdienen dan de jongere? De leraar wist ook niet alles, dus waarom zou hij meer zijn dan de leerling? Meneer de Groot werd Joep en een politieagent je schoolmakker. Zelfs de ouders in progressieve gezinnen mochten geen pappa en mamma meer genoemd worden, maar werden hun voornamen. Pappa, mamma, dat was immers rolbevestigend. Klaas en Irene moest het zijn en als de feministen hun zin hadden gekregen, dan was het onderscheid tussen vrouwen- en mannennamen ook taboe geweest in die kringen en was het IreneA en IreneB of TJB272457 en XAG826653 of iets dergelijks.

Maar goed: Ik ben tijdens mijn inprentingsleeftijd opgegroeid met pappa en mamma, bovendien erg eigenwijs en houd, met een wat ruime speling, de oude consensus aan, nadat ik enkele decennia tegen de stroom ben ingegaan danwel knarsetandend de nieuwe politiek correcte jijvorm gebruikte. Gelukkig begint men weer terug te keren naar voor mij wat normale verhoudingen. Maar op het internet, waar het zo moeilijk is om te zeggen wie je voor je hebt, ben ik dus weer in verwarring. Ieder geval moet weer op zijn eigen merites worden beoordeeld en ingeschat. Is daar een lijn in te ontdekken? Ik heb voor mezelf een richtlijn, waar ik echter even vaak om verschillende redenen van afwijk. Het gaat hier om onbekenden. Beter leren kennen neigt naar de je-vorm

De eerste indicatie is de naam. Mensen met een echt lijkende achternaam met initialen spreek ik met u aan. Mensen met alleen een voornaam met jij. Bij mensen die met voor- en achternaam ondertekenen is het vaak afhankelijk van hoe ze schrijven, maar ik heb de neiging ze met je aan te spreken, behalve als ze echt domme dingen zeggen, of zich vervelend tegen me opstellen, dan kan ik van je naar u overgaan of andersom. Zie factor 3. Mensen met een overduidelijke (vaak grappige of bewust domme) nick spreek ik met je aan. Ik neem aan, dat als ze grappen willen maken, dat een grote afstand vreemd aandoet. Bij twijfel houd ik het vorige aan. Wat dat betreft lijkt mijn nick op een "echte" naam en word ik vrij vaak met u aangesproken.

De tweede factor is wat en hoe men schrijft. Iemand die zelf jijt en jout en laat blijken niets om omgangsvormen te geven, of de puberteit niet ontgroeid te zijn (sommige mensen verwijten mij dat ook, maar ze mogen gerust jij zeggen hoor), daar zal ik ook jij tegen zeggen, althans, als ik de moeite neem op die persoon te reageren. Mensen die met zinnige verhalen komen waardeer ik en zal ik eerder met u aanspreken, zeker als ze zelf ook de beleefdheidsvorm gebruiken.

De derde factor is het gebruik van "jij"en "u" als strategisch instrument in een discussie. Iemand die brutaal wordt, of kletsverhalen vertelt, kan van u- naar jijstatus gaan, maar ook van jij naar u. In het eerste geval is het, om mijn afgenomen respect te tonen en in het tweede om afstand te scheppen en de opponent te laten merken, dat we niet bij elkaar in de klas hebben gezeten om het zo maar eens te zeggen. Soms is dat laatste een effectieve tactiek. Vooral als ik verder beleefd blijf en de argumenten nuchter pareer. Dit wordt door de emotie wel eens vergeten, maar hé, ik ben ook een mens.

Dan is er nog "jullie". Jullie is lelijk, maar ulieden erg ouderwets en buiten gebruik, op zeer formele gelegenheden na. Ik ben daarmee aan het experimenteren. Zo adresseer ik een groep mensen, die ik individueel met u zou aanspreken, de eerste keer met de beleefdheidsvorm u, daarna wel met jullie, waarna ik weer eindig met de u-vorm. Er is namelijk geen onderscheid tussen u meervoud en u enkelvoud. Toch voelt het niet goed aan en een groep met u aanspreken ook niet. Heeft iemand suggesties?

Ik wil niet de moraalprediker uithangen en zeker niet pleiten voor een omgang, die volledig door protocollen gedicteerd wordt. Maar een minimum aan etiquette, aan beschaving, is toch wel iets dat een belangrijk deel uitmaakt van de cultuur die Maxima von Amsberg-Zorreguieta ontkent. Iedereen jij en bij de voornaam noemen is een vervlakking en een misplaatste poging tot gelijkschakeling en het suggereren van een niet-bestaande kameraadschap en ongewenste familiariteit, waar een niet-rigide onderscheid veel gemak, duidelijkheid, enige afstand en goodwill in de menselijke verhoudingen schept. U tegen iemand zeggen is geen discriminatie. Het is aangeven, dat je de ander in zijn levensruimte respecteert en iemand dat respect tonen wil niet zeggen dat je daarom zelf minder waard bent. Integendeel zelfs. Zoals de (w)aard is vertrouwt hij zijn gasten. Enfin, dit is allemaal maar een overpeinzing en misschien ben ik volkomen uit de tijd hiermee en leven we al in het fok joe modderfokkertijdperk. Of misschien zeg ik eigenlijk alleen maar u tegen mensen om ze te paaien. Kan ook.

Zeg(t u) het maar, geachte lezer.

Aanvulling:
Het is niet zo, dat bovenstaande door mij bewust uitgedacht is om een "regel" in te stellen. Het is een observatie van hoe ik het vrijwel onbewust doe. Ook wil ik niet dat na mijn dood dit als dogma te vuur en te zwaard wordt gepredikt ;)