Alleen in de grijze massa

Eigenlijk is het natuurlijk een gigantische paradox. Dat juist nu, in een tijd waarin ongeveer 55% van de mensheid bij elkaar woont, op de grote mierenhopen die wij steden noemen, ongeveer 25% van de volwassenen zegt niemand te hebben waarmee zij hun leed kunnen delen, en dus ook niemand bij wie ze zich echt thuis kunnen voelen.

Dat is vreemd. We zijn, zo lijkt mij, toch nog steeds vaak in contact met andere mensen, of in ieder geval vaak genoeg om niet eenzaam te worden? Er zijn inderdaad mensen die dagenlang niet in contact komen met anderen, maar dat is een enorme minderheid, en zeker niet iedereen die zich eenzaam voelt. Onderzoek wijst uit dat zelfs mensen die met iedereen overweg lijken te kunnen, jeweetwel, die mensen die op de middelbare school op jou neerkeken, dat zelfs die zich vaak eenzaam voelen? Hoe kan het dat juist een levendig sociaal leven vaak tot een mate van eenzaamheid kan leiden?

Dat komt omdat de definitie van eenzaamheid eigenlijk verkeerd is. De mens lijkt vaak te denken dat eenzaamheid direct in verband staat met alleen zijn, maar juist in deze urbane samenleving is dat niet meer zo: eenzaamheid lijkt veel meer samen te hangen met een gevoel van eenzaam zijn, van binnen uit. Een gevoel dat je niemand hebt die je 'echt kent', of dat er juist niemand is die jou wil kennen.

Er zijn handenvol oorzaken aan te wijzen hiervoor. Zo is het wel overduidelijk dat juist de gedachte achter onze samenleving een van de fouten is die tot eenzaamheid leiden. Omdat mensen alles snel verwachten, en snel doen, lijkt er daarom een gebrek aan intimiteit te ontstaan: wie ken je nu wel en wie ken je nu niet? Van wie kun je nu wel verwachten dat ze je helpen en van wie niet?

Daarnaast zijn de media (altijd weer die media) hier ook schuldig aan. Waarom denken we dat we eenzaam zijn? Onder andere natuurlijk omdat de televisie een gigantisch geromantiseerd beeld van vriendschap en vrienden heeft: alles is mooi en ze staan altijd voor je klaar. Daardoor ga je zelf ook dit soort onredelijke eisen aan je vrienden stellen, en als ze die niet willen vervullen, dan heb je dus het idee dat ze niet om je geven. Op die manier creëer je in je brein een illusie van eenzaamheid: een probleem dat er eigenlijk niet is.

Is internet ook een slechterik in deze kwestie? Daar wordt nog druk over gediscussieerd. Hoewel sommige mensen inderdaad vereenzamen achter de computer, is er dankzij social networking, en ander Net 2.0 sites, een 'sociale revolutie' ontstaan op het internet. Het lijkt er juist op dat mensen nu meer hun problemen gaan delen met internet vrienden, mensen die ze vaak nog nooit in het echt gezien hebben. Juist omdat het internet zo makkelijk in de omgang is, vinden mensen het makkelijker om hun gevoelens met anderen te delen. Maar is zo'n internetvriend ook een echte vriend?

Hoe dan ook: het is al bewezen dat mensen vriendschap nu eenmaal nodig hebben: zonder storten ze mentaal, en uiteindelijk dus fysiek helemaal in. Het wordt zelfs gezegd dat het bijna net zo belangrijk is als eten. Daarnaast kunnen we mensen ook niet dwingen om vrienden te worden met andere mensen: een vriendschap is een van die dingen die niet geforceerd kan worden, of tenminste niet met overtuiging. Eén ding is zeker: zolang wij alles snel en onpersoonlijk willen hebben, komen we hier nooit vanaf.